Enerjiyi depolamak ve ihtiyacımız olduğunda oradan almak için kullandığımız akülerin uzun ömürlü ve sorunsuz olması için dikkat edilmesi gereken en önemli kriterlerinden biri deşarj derinliği (DoD – Depth of Discharge) dir. Her akünün marka model ve kullanılan teknolojisine göre değişmekle beraber üreticisi tarafından tavsiye edilen bir deşarj derinliği, yani “güvenle kullanılabilir kapasitesi” vardır. Bu kapasite, akünün en verimli ve uzun ömürlü olabilmesi için dikkat edilmesi gereken bir kriterdir. Eğer akünüzü bu deşarj derinliği özelliğine göre kullanmazsanız ömrü beklenenden çok daha kısa olacaktır.

Deşarj derinliği, en özet haliyle akünün zarar görmeden, kapasitesinden ve ömründen kaybetmeden kullanabileceğiniz “faydalı kapasite”sidir. Bu değerin altına da inebilirsiniz ama bu durumda akünüzün şarj deşarj döngüsü (cycle) yani ömrü kısalacaktır.

Aşağıda örnek grafikte bir akünün uygulanan deşarj derinliğine oranla ömrünün (şarj deşarj döngüsü) ne kadar kısaldığı görülebilir.

Grafikte görüldüğü gibi eğer akü %30 DoD (sadece toplam kapasitenin %30’u kullanılıyor, sonra şarj ediliyor ise) değerinde kullanılıyorsa 1800 kere yeniden şarj edilebiliyor. Bu akünün her gün kullanılıp şarj edildiğini hayal edersek 1800 döngü (cycle) yaklaşık 5 yıl eder. Yani böyle bir kullanımda (örnek: 100Ah’lik akünün sadece 30Ah’ini kullanmak ve daha fazla deşarj olmasına izin vermeden yeniden şarj etmek.) bu akünün ömrü ~5 yıl olacaktır. Grafikte %50 deşarj derinliğinde ise ömrün yarıdan daha fazla düştüğü, 800-900 döngü (~2 yıl) ömürü kaldığı ve %100 deşarj edildiğinde ise 300 döngü (1 yıldan az) ömrü olduğu görülebiliyor.

Akü ömrünü etkileyen en önemli faktörlerden biri de sıcaklıktır, sıcaklık arttıkça akünün ömrü düşecektir. Araştırmalar her 1 derecelik çalışma ortamı sıcaklığı artışının akü toplam ömründen %10 düşürdüğünü gösteriyor. Bu nedenle teknelerde aküleri havalandırmalı yerlere koymak, üstüne can yeleği, minder, halat vb gibi ısınmasını sağlayacak malzemelerle doldurmamak önemli. (Beraberinde teknelerde yaygın olarak kullanılan kurşun-asit akülerin şarj-deşarj sırasında tehlikeli gazlar çıkartabileceği, mümkün olduğunca gaz çıkışı olmayan model, kapalı valfli aküler kullanılması veya klasik akülerin bu gaz çıkışlarının tekne dışına, açık havaya verilmesinin sağlanması sağlık açısından çok önemlidir.)

Peki hangi akünün deşarj derinliği (DoD değeri) nedir? Nasıl bileceğiz?

Her marka model ve teknolojiye göre farklılıklar olmakla birlikte kabaca aşağıdaki rakamları kullanabiliriz.
Teknelerde en yaygın olarak kullanılan kurşun asit akülerin (AGM ve JEL de kurşun asitdir.) ortalama DoD değerleri aşağıdaki gibidir;

Klasik sulu kurşun asit akü: %30
AGM kuru akü: %50
JEL akü: %60
Deep-Cycle özellikli akü: %80

Eğer battery monitor (akü durumu gösterme) cihazımız yoksa bu rakamlara geldiğimizi nasıl anlayacağız?

Her akünün voltaj değeri onun şarj durumunu gösterir. Teknelerde yaygın olarak kullandığımız 6 hücreli 12V kurşun asit aküler hücre başına 2.12V değeri (toplamda 12,72V) ile tam şarjlı, hücre başına 1,75V değeri ile (toplamda 10,5V) tam boş (deşarj olmuş) olarak kabul edilir.

Buna göre aşağıdaki tabloda akü voltajından doluluk durumunu görebilirsiniz;

Peki bu kapasiteleri nasıl hesaplayacağız? Ne kadar aküye ihtiyacımız olduğunu gösterecek kolay bir yöntem yok mu?

Olmaz mı!? Var elbet! 🙂
Bu hesapları herkesin kolayca yapabilmesi için sizlere “Tekne Güneş Paneli Hesaplama & Akü Kapasite Analiz” uygulamasını hazırladık! 🙂
Android cihazlarınız için Google Playden ücretsiz olarak indirip kullanabileceğiniz bu uygulama ile ne kadar hangi tip aküye ihtiyacınız olduğunu, bu aküleri şarj etmek için güneş paneline ihtiyacınız var mı? varsa kaç wattlık olacak? veya güneş paneli istemiyorsanız akülerinizi sağlıklı şekilde şarj etmek için ne kadar süre sahil elektriğine bağlanmanız, motor veya jeneratör çalıştırmanız gerektiğini otomatik olarak hesaplayıp, sonuçları bir tablo olarak görebilir isterseniz PDF dosya olarak paylaşabilirsiniz.

Ücretsiz indirmek için hemen tıklayın!